Pak praktisch onderwijs aan voor onze toekomst

Nederland heeft gouden handen én koppen nodig. Zonder vakmensen staat alles stil: geen economie, geen zorg, geen energie, geen toekomst. Toch is het te stil geweest deze verkiezingen over het praktisch en beroepsgericht onderwijs.

Onbegrijpelijk, want juist daar ligt de sleutel tot de welvaart van morgen. Elke toekomst begint met iemand die kan maken, bouwen of verzorgen. Niet met een beleidsnota, maar met een paar handen die weten wat ze doen én met koppen die slim denken in de praktijk. In maart sloegen de MBO Raad, de Sectorraad Praktijkonderwijs en de Stichting Platforms vmbo alarm. Onderzoek van Ipsos I&O liet zien dat 90 procent van de Nederlanders het tekort aan vakmensen een groot probleem vindt. Toch bleef de politiek tijdens de campagne stil. Ondertussen daalt het aantal afgestudeerde mbo’ers en de instroom in het vmbo. Jongeren worden te vaak ‘kansrijk’ naar theoretische richtingen geadviseerd, terwijl hun talent juist praktisch is. Dat is oneerlijk én onverstandig. We prijzen de innovatie, maar vergeten de mensen die die mogelijk maken. Nederland bouwt op vakmanschap, maar vergeet het te waarderen. In Enschede laat het Gouden Handen-akkoord zien wat er wél kan. Daar werken scholen, bedrijven en gemeente samen aan vakmanschap. Resultaat: meer trots, meer motivatie en sterkere samenwerking.

Wat lokaal werkt, verdient landelijke kracht. Als één regio het verschil kan maken, kan heel het land dat. De kennis, de voorbeelden en de energie zijn er. Nu nog de politieke wil. Nu de verkiezingen achter ons liggen, is het tijd voor daden. De nieuwe Tweede Kamer moet werk maken van een ambitieus landelijk Gouden Handen-akkoord. Stop met het onderscheid tussen ‘hoog’ en ‘laag’ onderwijs: noem het wat het is, academisch en praktisch onderwijs. Regel vaste financiering in plaats van losse subsidies. Creëer een techniek-havo die theorie en praktijk verbindt. Zorg dat er oriënterende en verdiepende stages bij de overheid worden aangeboden, maar ook dat stages worden betaald. Stimuleer leerwerktrajecten direct op de werkvloer. Maak overstappen naar vakgerichte beroepen eenvoudiger, laat jongeren samenwerken via een maatschappelijke diensttijd of stage en maak combinatiebanen tussen onderwijs en bedrijfsleven aantrekkelijk, zodat kennis continu blijft stromen. Wie echt gelooft in gelijke kansen, moet beginnen met gelijke waardering, voor handen én koppen. Praktisch onderwijs is minstens zo waardevol als academisch.

Toch voelen veel jongeren dat anders. Vmbo-leerlingen vertellen regelmatig dat ze zichzelf ‘minder’ vinden dan leeftijdsgenoten op havo of vwo. Dat is een schadelijke misvatting. Want wie bouwt straks onze huizen, verzorgt onze ouderen en onderhoudt onze energievoorziening? Juist: de praktisch opgeleiden. Zij houden Nederland draaiend. Hun werk is de basis waarop onze samenleving rust. Zonder hen wordt het donker, koud en stil. Tijd voor trots in plaats van schaamte. Voor kansen in plaats van tekorten.

Voor waardering in plaats van woorden. Tijd voor een landelijk Gouden Handen-akkoord.

Uit: AD van zaterdag 1 november 2025

Don Ceder is Tweede Kamerlid (ChristenUnie); Wouter de Reus is docent vmbo en kandidaat-Kamerlid; Arjen Daelmans is voorzitter van Stichting Platforms vmbo.